กิจกรรม "ส่งสารผ่านสัมผัส หัดเรียนรู้จิต แยกการคิดกับการรู้สึก"

ผมคิดกิจกรรมนี้และใช้หลายครั้งแล้ว แต่ยังไม่ได้แยกออกมาเขียนไว้ในสมุดเครื่องมือจัดการความรู้ ที่ผ่านมาได้ผลดีพอควร จึงเห็นว่าสมควรจะนำมาแบ่งปันให้ท่านผู้สนใจลองไปทำดูบ้าง...

เป้าหมายของกิจกรรม

เพื่อทำให้กลุ่มเป้าหมายเรียนรู้ธรรมชาติของ "จิต" ในการ "คิด" และ "รับรู้" ว่า "เมื่อคิดจะไม่รู้สึก เมื่อรู้สึกจะไม่ได้คิด สองอย่างนี้ไม่ได้เกิดขึ้นพร้อมกัน

วัสดุอุปกรณ์

ไม่ต้องใช้วัสดุอุปกรณ์ใดๆ ทั้งนั้นครับ  กิจกรรมนี้จะใช้กับกลุ่มเป้าหมายไม่เกิน ๑๐๐ คน มากกว่านี้ต้องปรับวิธีการ

วิธีการดำเนินกิจกรรม 

• ให้ทุกคนล้อมเป็นวงกลม แต่ละคนใช้มือซ้ายจับมือขวาของเพื่อน ล้อมเป็นคอกวงกลม 
• กระบวนกรให้ความรู้ความเข้าใจเรื่อง "จิต"  ธรรมชาติของ "ใจ" โดยเน้นตัวอย่างใกล้ตัว หรือเรื่องที่คุ้นเคยเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย
• ดึงแขนกลุ่มเป้าหมายคนหนึ่งออกจากวงมา เรียกว่า "ผู้ส่งสาร" พร้อมกับแจ้งว่า จะมอบสัญญาณบางประการให้ผู้ส่งสาร ส่งผ่านไปยังคนซ้ายมือของเขา คนที่ได้รับสาร รับมาอย่างไร ให้ส่งสารนั้นต่อไปยังคนซ้ายมือของตน ไปเรื่อยๆ ถ้าสำเร็จ สัญญาณจะส่งผ่านมายังมือขวาของ "ผู้ส่งสาร" เมื่อตอนนั้นมาถึง ให้ "ผู้ส่งสาร" บอกว่า ได้รับสารแล้ว เป็นอันหยุด
• ก่อนจะตกลงกับ "ผู้ส่งสาร" ว่า "สาร" นั้นคืออะไร ให้ขอให้ทุกคนหลับตาลง  สารที่มอบไปอาจเป็นอะไรก็ได้ที่สื่อได้จากการสัมผัส ผมมักใช้เริ่มต้นด้วยการ "บีบมือ" 
• ระหว่างที่ "ส่งสาร" กระบวนกรจะสังเกตเห็นว่าสัญญาณนั้นไปถึงไหน หายไปหรือไม่ หรือแม้แต่สัญญาณเปลี่ยนไปอย่างไร  ถ้าไม่สำเร็จในรอบแรก ให้พูดกระตุ้นให้ทุกคนตั้งใจมากขึ้น โดยการท้าทายด้วยตัวอย่าง ความสำเร็จของ "วง" อื่นๆ ที่เราเคยทำมา ในเวลาที่จำกัด  แต่อย่าเพิ่งบอกว่าต้องใช้เทคนิคอะไร หรือต้องใช้คุณธรรมข้อใด
• เมื่อทำสัญญาณแรกได้สำเร็จ ให้บอกว่าเป็นเพียง "วอร์มอัพ" ของจริงคือสัญญาณในรอบถัดไป ซึ่งให้ใช้สัญญาณที่ประกอบด้วย ๓ สัมผัส เช่นเดียวกับสัญญาณแรก กระบวนกรจะใช้สัญญาณอะไรก็ได้ ที่ผมมักใช้คือการ "บีบมือ ๓ ระดับน้ำหนัก" 
• เมื่อส่งสารสำเร็จ ให้เริ่มสุ่มถามจากคนสุดท้าย (คนแรกทางขวามือของ ผู้ส่งสาร) ย้อนกลับไปเรื่อย โดยถามว่า "สัญญาณ" คืออะไร ... จากประสบการณ์ สัญญาณจะเปลี่ยนไปมาเรื่อยๆ  สนุกสนานทีเดียว...
• จบด้วยการสะท้อนว่า "ได้เรียนรู้อะไรจากกิจกรรมนี้"  วิธีที่ดีและได้ผลมากคือ ให้ถามว่า "ถ้าหากว่าท่านเป็นผม (กระบวนกร) ท่านจะสรุปว่ากิจกรรมนี้สอนอะไรบ้าง" 

สรุปด้วยการตั้งคำถาม

• ทำไมเราจึงทำสำเร็จ ......   สิ่งที่ตอบมาทั้งหมดนั้น อาจเป็นคุณธรรม วิธีการ หรือเทคนิค ล้วนแล้วแต่ "คิด" จากประสบการณ์ที่ผ่านมา ..... ลองถามว่าใครรู้ว่ากำลังคิดไหม...
• เรารู้เมื่อไหร่ว่า "สัญญาณ" มาถึง .... เมื่อเรา "รู้สึก" หรือ "เมื่อเราคิด" ขณะที่ "รู้สึก" ต้องใช้"ความคิด"หรือไม่ .... ถ้ายังมีคำตอบที่หลากหลายแตกต่างๆ แสดงว่า กลุ่มเป้าหมายยังใช้ "ความคิด" อยู่มาก ... ไม่ต้องอธิบายมาก เพียงทิ้งไว้ให้ไปลองสังเกตเอง 
• ตั้งคำถามว่า "อะไรทำหน้าที่ "รู้" และอะไรทำหน้าที่ "คิด" และอะไรคือ "จิต" และฝากให้ไปเรียนรู้จิตใจตนเองต่อไป